Argo

Argo dilin caz müziğidir. Ekonomik açıdan en alttaki ezilen sınıfların dilidir. Bilen bilir ezilen sınıfların en büyük zenginliği dayanışmadır. Argo, doğası gereği sınıfsal dayanışmanın dilidir.

Anarşisttir.

Devlet elinin en az değebildiği kenar mahalle, varoş ve gettolarda elini kolunu sallaya sallaya dolaşır. Meyhanelerin, karanlık arka sokakların, bıçkınlığın, kabadayılığın, fuhuş yapmak zorunda bırakılmışların, uyuşturucuya bulaşmışların yasadışı dilidir argo.

Şiirseldir.

Metaforiktir.

Dili şiir kadar, hatta ondan daha ileri bir biçimde kanırtır. Tedavüldeki dilin sözcüklerini farklı anlama gelen sözcüklerle karşılayarak istiareler, mecazlar kurar. Bununla da kalmaz argo, şiirin bir şeyi söylerken başka bir şeyi anlatan, ima eden örneklerle ve ironiyle yüklüdür.

Örneklere bakar mısınız: Kalay; küfür. Kadeh parlatmak; içmek. Nafakasını almak; dayak yemek. Dişçi; mezarlık soyguncusu. Leblebi; mermi…

Yaşadığı dilin içinde lehçe ve ağızdan öte bambaşka rengarenk bir dildir. İçinde bulunduğu dilin lehçe ve ağızları gibi anlaşılmak üzere değil, o dili konuşanlar tarafından anlaşılmamak üzere üretilmiş bir ‘kuş dili’nin özellikleri taşır. Adları ve kavramları akla gelmeyecek sözcüklerle hatta zıtlarıyla karşılama gibi özellikleri vardır. Böylelikle mensup olduğu ezilen alt sınıfı, ekonomik olarak kendisinden farklı orta sınıflardan, küçük burjuva ve burjuvalardan dünyayı ve yaşamı anlama ve yorumlama bakımından da ayırır. Bu ayırma yalnızca sözcüklerin anlamları bakımından değil, söyleyiş özellikleri bakımından da gerçekleşir.

Argo, edebiyatımızda oldukça önemli yapıtlarda yer almıştır. Fosforlu Cevriye’den, Keşanlı Ali Destanı’na, Ağır Roman’a varıncaya kadar… Ait olduğu sınıfın renkli ve şenlikli karakterlerini yapıtlara taşımak bakımından argo oldukça önemlidir. Henüz yirmili yaşlarımda sözlüklere merak salmış ilk argo sözlüğümü de gencecik yaşta heyecan ve merakla okumuştum. Ferit Devellioğlu’nun sözlüğünün bana bambaşka, metaforik bir dünyanın kapılarını aralayışını unutmam mümkün mü?

Benim Av romanımda da, ne kadar başarılıdır bilemem, ama Romano Dayı ve Cinganoğlu tiplemelerimin argoya olan ilgimin sonucunda ortaya çıktığını düşünürüm.

Evet, argo dilin caz müziğidir.

Anarşisttir.

Ait olduğu dilin haylaz, sokakta büyümüş çocuğudur.